Istnieje kilka chorób, na które trzeba szczególnie uważać w okresie ciąży. Są one tym bardziej niebezpieczne że mogą powodować trwałe uszkodzenia rozwoju płodu, a nawet poronienie.
Każde zakażenie i choroba przebyta przez matkę może prowadzić do uszkodzenia rozwijającego się płodu. Spośród ostrych chorób przebytych przez kobietę ciężarną i powodujących zaburzenia rozwojowe można wymienić różyczkę, cytomegalię, toksoplazmozę i listeriozę.
Różyczka
Różyczka jest wirusową chorobą zakaźną, która nie jest groźna dla dzieci, ale dla kobiet w ciąży stanowi ogromne zagrożenie. Okresem niebezpiecznym dla zachorowania jest pierwszy trymestr ciąży. Zakażenie w tym okresie powoduje powstawanie wad rozwojowych (niedorozwój, ubytki w przegrodzie serca), uszkodzenie narządu wzroku (zaćma z postępującą ślepotą), narządu słuchu (głuchota). W celu zapobiegania zakażeniem tej choroby należy unikać kontaktów kobiety ciężarnej z chorymi, można też podawać gamma-globulinę ale jej działanie nie zawsze jest skuteczne. Profilaktycznym działaniem w naszym kraju jest szczepienie ochronne dziewcząt w wieku 13-15 lat.
Cytomegalia
również jest chorobą wirusową i należy do najcięższych zakażeń płodu w całym okresie trwania ciąży. Objawy zakażenia płodowego dotyczą uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego o charakterze zapalenia opon mózgowych i mózgu, zwapnień śródmózgowych, wodogłowia, a także obejmują uszkodzenia układu krwiotwórczego, wątroby z objawami żółtaczki i skazy krwotocznej. Proces chorobowy u płodu może trwać kilka miesięcy, a po urodzeniu dziecka stwierdza się zaburzenia neurologiczne; małogłowie i wodogłowie.
Zakażenie wirusem nabytego niedoboru odporności HIV
Zakażenie wirusem HIV 1 i HIV 2 prowadzi do rozwoju AIDS (zespołu nabytego niedoboru odporności). Obecnie uważa się, że okołoporodowe przekazanie wirusa odbywa się zarówno wewnątrzmacicznie, jak i w czasie porodu. Po porodzie wirus jest najczęściej przenoszony wraz z mlekiem matki. Około 20 procent zakażeń zdarza się przed porodem. Obecnie przypuszcza się, że znacząca wielkość tych zakażeń kończy się samoistnym poronieniem.
Około 80 procent zakażeń następuje podczas porodu, gdy dochodzi do kontaktu z wirusem w drogach rodnych matki.
Listerioza
Wywołane jest przez bakterię Listeria monocytogenes, która bytuje u zwierząt. Do zakażenia kobiety ciężarnej dochodzi zazwyczaj przez produkty spożywcze, tj. mleko chorych krów lub kontakt z innymi zwierzętami. Istnieją dwie postacie kliniczne listeriozy: nabyta wewnątrzmacicznie z przejściem przez łożysko, dająca obraz posocznicy i nabyta w okresie noworodkowym w przebiegu procesu zapalnego dróg rodnych matki. W razie zakażenia wewnątrzmacicznego płód rodzi się przedwcześnie lub martwy. W przypadku zakażenia noworodka w okresie porodu, wskutek połknięcia zakażonych bakterią wód płodowych, objawy płodowe występują w okresie 7-14 dni po urodzeniu, a choroba przebiega bardzo ciężko, najczęściej w postaci zakażenia uogólnionego z objawami ostrej niewydolności sercowo-naczyniowej oraz z zespołem zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu.
Toksoplazmoza
wywołana jest przez pierwotniaka Toxoplasma gondii, który zakaża organizm matki, wnika do krążenia płodowego i osiedla się w różnych narządach płodu. Źródłem zarażenia w naszych warunkach geograficznych są odchody kota, w których znajdują się formy zakaźne pasożyta. Do zarażenia ludzi dochodzi najczęściej właśnie przez spożycie mięsa surowego, półsurowego, wędlin zawierających cysty pasożyta.
Mięso zatem przed spożyciem powinno być dostatecznie ugotowane lub upieczone. toksoplazmoza jest dla dziecka bardzo niebezpieczny. toksoplazmoza u dziecka może spowodować: wodogłowie, zaatakować siatkówkę oka (powodując ślepotę), ciężko uszkodzić wątrobę.
W czasie ciąży kobiet powinna bardzo czujnie obserwować swój organizm i każde niepokojące objawy konsultować z lekarzem. Niekiedy nawet niepozorne objawy mogą wskazywać na chorobę, która zagraża zdrowiu nie tylko matki, ale także dziecka.