Neurotyzm jest to zaburzony sposób przejawiania się osobowości w różnych sferach funkcjonowania i na różnych jej poziomach.Oznacza cechę osobowości polegającą na silnym niezrównoważeniu emocjonalnym o charakterze nerwicowym. Przeciwieństwem neurotyczności jest równowaga emocjonalna.
Osoby neurotyczne bardzo często reagują wrogością, lękiem, drażliwością i odczuwają poczucie winy. Neurotyczność przejawia się również podatnością przeżywania negatywnych emocji oraz wrażliwością na sytuacje. Osoby stabilne emocjonalnie, czyli z małą neurotycznością, przejawiają spokój i zrelaksowanie na co dzień, potrafią również poradzić sobie ze stresem, bez doświadczania drażliwości i napięcia.
Składnikami neurotyczności są:
* lęk - rozumiany jako skłonność do reagowania nerwowością i napięciem, przejawia się on także tendencjami do martwienia się
* agresywna wrogość - przejawiająca się częstym gniewem i irytacją, na ogół tłumioną
* depresyjność - definiowana jako skłonność do odczuwania poczucia winy, smutku, samotności
* impulsywność - niezdolność do kontrolowania napięć; nadwrażliwość, rozumiana jako tendencja do nieadekwatnego reagowania w różnych sytuacjach, przejawiająca się bezradnością
* nadmierny samokrytycyzm - niska samoocena, nieśmiałość oraz lęk społeczny.
U neurotyków reaktywność ta jest większa niż u osób zrównoważonych emocjonalnie. Oznacza to, że osoby neurotyczne są skłonne do silniejszego reagowania na bodźce o niskiej stymulacji. Coś, co dla neurotyka jest mocno stymulujące, dla osoby nisko reaktywnej, czyli zrównoważonej emocjonalnie może być nawet przyjemnością.