W związku z profilaktyką raka szyjki macicy w mediach coraz częściej pojawia się termin badanie cytologiczne. Na czym polega, kiedy i komu jest potrzebne, czy wymaga przygotowań? - tu znajdziesz odpowiedzi na najczęstsze pytania pacjentek.

Autor: Leszek Libman, cytomorfolog

Dlaczego należy regularnie poddawać się badaniom cytologicznym?

Głównym celem cytologii ginekologicznej jest wczesne wykrywanie zmian przednowotworowych i nowotworowych narządu rodnego. Leczenie stanów przednowotworowych zapobiega powstaniu raka, a wczesne wykrycie, daje szansę 100% wyleczenia.
Ponadto cytomorfolog określa reakcję cytohormonalną oraz nasilenie stanu zapalnego i jego etiologię czyli przyczynę powstania:

• bakteriologiczną np. Gardnerella,
• grzybiczą np. Candida albicans,
• wirusową np.HPV lub HSV,
• pierwotniakową np.rzęsistek pochwowy.

Prawidłowe określenie etiologii daje lekarzowi możliwość odpowiedniego i skutecznego
leczenia.

Kiedy należy rozpocząć profilaktykę cytologiczną?

Badanie cytologiczne powinno być wykonywane rutynowo co dwa lata od momentu rozpoczęcia współżycia do 70-go roku życia.
Niekiedy wykonuje się badanie u dziewcząt, które jeszcze nie rozpoczęły współżycia. Ma to na celu określenie reakcji cytohormonalnej w przypadku zaburzeń hormonalnych lub określenie przyczyn stanów zapalnych.
Kobiety, które są po amputacji całkowitej lub częściowej macicy, powinny również co dwa lata wykonać badanie cytologiczne.
UWAGA!
W przypadku wskazań klinicznych, lekarz ginekolog może zlecić badanie kontrolne nawet kilka razy w roku.

Kiedy najlepiej wykonać badanie cytologiczne?

Badanie cytologiczne można wykonać w każdym dniu cyklu, ale najlepiej nie bezpośrednio po, ani bezpośrednio przed miesiączką.
W trakcie przedłużającego się lub ciągłego krwawienia można, a nawet należy wykonać badanie.
Kobiety w okresie menopauzalnym, kiedy już nie miesiączkują, mogą również wykonać cytologię w dowolnym dniu.
UWAGA !
Badanie cytologiczne powinno być poprzedzone wizytą u ginekologa, gdyż niektóre
zakażenia, np. pochodzenia grzybiczego, mogą maskować lub wręcz uniemożliwić pewną ocenę cytologiczną. Dlatego lekarz może przeprowadzić leczenie pacjentki przed wykonaniem cytologii.

Jak przygotować się do badania?

• Co najmniej 4 dni przed badaniem nie należy stosować tabletek, globulek, kremów dopochwowych
• Dobę przed badaniem nie należy współżyć.
• W dniu badania myjemy tylko zewnętrzne narządy płciowe bez irygacji pochwy.

Jak wygląda badanie cytologiczne?

Badanie cytologiczne jest bezbolesne i bezinwazyjne. Niekiedy po badaniu występuje plamienie lub krwawienie. Taki stan obserwuje się przy pobieraniu materiału np. z nadżerki lub innej zmiany. Najczęściej ustępuje samoistnie po kilku godzinach.
Badanie składa się z 4-ech etapów:

1/ Wywiad z pacjentką
Lekarz w wywiadzie pyta pacjentkę o:

• pierwszy dzień miesiączki,
• jak długi jest cykl,
• czy stosowane są leki hormonalne,
• przebyte operacje ginekologiczne.

2/ Pobranie rozmazu

Od tego głownie zależy jakość badania cytologicznego. Materiał skąpy, wysuszony, źle utrwalony, pobrany tylko ze sklepienia pochwy, wyklucza pewną ocenę cytologiczną, a często całkowicie ją uniemożliwia.
Materiał ze sklepienia pochwy oraz tarczy pobierany jest szpatułką, a z kanału szyjki szczoteczką na szkiełko podstawowe. Tak pobrany materiał jest utrwalany i może być przechowywany przez długi okres czasu.

3/ Barwienia preparatu

Barwienie umożliwia ocenę jądra oraz cytoplazmy komórkowej jak również pozostałe elementy np. leukocyty, bakterie, nitki grzybni. Po zabarwieniu, preparaty są zatapiane w balsamie kanadyjskim, a następnie zamykane szkiełkiem nakrywkowym.

4/ Ocena preparatu

Wynik badania zawiera: