Stosowanie roślin przyprawowych nie tylko korzystnie wpływa na smak i aromat potraw, ale wzbogaca ich walory odżywcze i trwałość. Zawierają one związki o działaniu leczniczym, a także witaminy i minerały, dzięki czemu pozytywnie oddziałują na ogólną kondycję organizmu lub konkretną przypadłość.

Kulinarne zastosowanie mają zarówno świeże rośliny przyprawowe, jak i suszone. Bardziej wartościowe, pod względem zawartości witamin i mikroelementów, są oczywiście rośliny świeże. Zioła można także mrozić, konserwować w occie lub oliwie, wykorzystywać do przyrządzania naparów, maceratów i nalewek.

Do najchętniej stosowanych ziół przyprawowych należą m.in. bazylia pospolita, biedrzeniec anyż, bylica estragon, cząber ogrodowy, jałowiec pospolity, kminek lekarski, lebiodka pospolita, lubczyk ogrodowy, majeranek ogrodowy, pietruszka zwyczajna, rozmaryn lekarski, tymianek pospolity. Poniżej zebrano informacje na temat działania i zastosowania wymienionych ziół.

Bazylia pochodzi z południowej Azji, do Polski sprowadzono ja w XVI w. Wykazuje działanie rozkurczowe, wiatropędne ? ułatwia procesy trawienia, zapobiega wzdęciom i zaparciom. Działa również przeciwzapalnie i przeciwdrobnoustrojowo. Dzięki właściwościom moczopędnym zaleca się ją w zapaleniach dróg moczowych. Świeżych liści bazylii używa się jako dodatku do zup, sosów, sałatek. Doskonale komponują się one z pomidorami. Suszone zioło można  stosować do mięsa i ryb, którym nadaje korzennego aromatu.

Anyż należy do najstarszych roślin uprawowych, pochodzących z basenu Morza Śródziemnego. Jego silny, słodki i korzenny aromat jest dobrze znany konsumentom anyżówki i absyntu. Owoce anyżu korzystnie wpływają na procesy trawienne. Wykazują działanie przeciwpasożytnicze oraz pobudzają laktację. Wykorzystuje się je m.in. do aromatyzowania kompotów i wina, znajdują również zastosowanie w cukiernictwie.

Estragon jest przyprawą  wyjątkowo aromatyczną i ostrą w smaku. Wykorzystuje się go jako dodatek do sosów, potraw z drobiu, warzyw, również do kwaszonej kapusty czy ogórków. Wzmaga wydzielanie soku żołądkowego i żółci, usprawniając trawienie. Nie powinien być stosowany przez kobiety w ciąży i w okresie karmienia piersią.

Cząber pochodzi z rejonu śródziemnomorskiego. Działa przeciwzapalnie i dezynfekująco. Pobudza trawienie ? jest wskazany przy wzdęciach, niestrawnościach, biegunkach. Wzmaga apetyt. Nie powinny go jednak używać osoby cierpiące na choroby nerek, wątroby i serca. Ma korzenny, pieprzny smak. Dodaje się go przede wszystkim do dań mięsnych i jajecznych.

Jałowiec pobudza trawienie, działa moczopędnie i bakteriobójczo. Wykorzystuje się go przede wszystkim jako dodatek do mięs i potraw ciężkostrawnych. W przemyśle alkoholowym jest stosowany do wyrobu dżinu i jałowcówki. Jałowiec należy używać z umiarem, nie jest wskazany w diecie osób ze schorzeniami nerek i kobiet w ciąży.

Kminek pochodzi z Azji Mniejszej. Wykazuje szerokie działanie lecznicze ? rozkurczowe, moczopędne, żółciopędne, przeciwdrobnoustrojowe, pobudzające trawienie i wzmagające laktację. Niweluje przykry zapach z ust. Dodaje się go do dań ciężkostrawnych ? wszystkich rodzajów mięs, potraw smażonych, grochu, kapusty.

Lebiodka, czyli oregano, korzystnie wpływa na procesy trawienia ? wykazuje właściwości rozkurczowe, moczopędne, żółciopędne i przeciwbiegunkowe. W kuchni wykorzystuje się ją do przyprawiania pizzy, potraw z pomidorów i cukinii, zup, kiszenia ogórków.

Lubczyk może okazać się pomocny przy zaburzeniach trawiennych, wzdęciach, niedostatecznym wydzielaniu żółci. Stosuje się go do zup, potraw duszonych, dań rybnych. Wchodzi w skład przyprawy maggi. W medycynie ludowej uchodzi za cenny afrodyzjak.

Majeranek pochodzi z Afryki Północnej. Pobudza wydzielanie soków trawiennych, działa rozkurczowo i zapobiega wzdęciom. Przyprawia się nim potrawy mięsne i zupy.

Pietruszka znana jest w Polsce już od XIV wieku. Reguluje procesy trawienia, działa rozkurczowo i moczopędnie. Zaleca się stosowanie świeżego ziela, ze względu na wysoką zawartość witaminy C. Można je dodawać do zup, ziemniaków, farszów, sałatek.

Rozmaryn znano i stosowano już w starożytnym Rzymie. Poprawia krążenie, usprawnia procesy trawienne, działa odkażająco. Nadaje korzennego aromatu daniom mięsnym i warzywnym. Wchodzi w skład ziół prowansalskich. Rozmaryn powinien być wykorzystywany z umiarem.

Tymianek zwiększa wydzielanie soków trawiennych i przyswajanie pokarmów.  Dodaje się go do sałatek, sosów, zup, dań mięsnych i rybnych. Nie powinno się stosować dużej ilości tego zioła w okresie ciąży.

Wprowadzenie roślin przyprawowych do codziennej diety pozwala nie tylko cieszyć się bogatym smakiem i aromatem przyrządzonych potraw, ale korzystnie wpływa na pracę układu trawiennego. Serdecznie zachęcam do założenia przydomowego ogródka.

Magdalena Zabłocka

Piśmiennictwo:

Kozłowski, A., Wielgosz, T., Cis J., Nowak, G., Dawid- Pać, R., Kuczyński, S., Aszkiewicz, E., Woźniak, L. Zioła z apteki natury, Wyd. Publikat