Wiadomości ogólne

Roślina ta występuje w Europie, w Środkowej i Wschodniej Azji, a także w Ameryce Północnej. Tatarak jest byliną, rośnie nad brzegami jezior i stawów, a także nad brzegami wolno płynących rzek.

Można spotkać go jeszcze pod nazwami: szuwar, tatarak pospolity, kalmus, tatarskie ziele, lepich, łącz, łobzie, bluszcz, ajer, tatarczuch.

SUROWCE LECZNICZE: kłącza tataraku.

DZIAŁANIE: żołądkowe, rozkurczowe, wzmacniające, uspokajające.

Związki czynne zawarte w kłączach tataraku pobudzają aktywność przewodu pokarmowego, zwiększając wydzielanie soku żołądkowego, przyspieszają trawienie, a także przyswajanie pokarmów. Powodują zwiększenie produkcji mukopolisacharydów - substancji, z których tworzy się w żołąd­ku warstwa ochronna śluzu, zabezpieczająca przed samostrawieniem.

Z kolei olejki eteryczne i substancje gorzkie z kłączy tataraku zwiększają produkcję żółci przez wątrobę, a również zwiększają wytwarzanie moczu przez nerki. W stanach wzmożonego napięcia i skurczu mięśni jelit i dróg żółciowych - rozluźniają mięśnie oraz przywracają prawidło­we czynności skurczowej jelit i dróg żółciowych. Znoszą przykre objawy bólów i kolek, jakie towarzyszą takim stanom.

Ponadto tatarak zawiera substancje bakteriobójcze, co jest korzystne w przypad­kach nadmiernej fermentacji w jelitach.

Występująca w Polsce odmiana tataraku wykazuje słabe działanie uspokajające, w przeciwieństwie do tataraku rosnącego w Indiach i w Kanadzie, który może być używany jako środek nasenny.

Tatarak może być również użyteczny w leczeniu stanów zapalnych dziąseł, bólów zębów, w stanach zapalnych jamy ustnej i gardła, a także w leczeniu choroby wrzodowej. Kłącze tataraku bywa używane do żucia przy bólach zębów.

Odwary z tataraku należy używać w przypadkach łupieżu do wcierania w skórę głowy.

Olejek tatarakowy może być używany do wcierań przeciwbólowych w przypadkach bólów stawów, gośćcu oraz nerwobólach.

Przepisy stosowania

NAPAR. Napar z kłączy robimy zalewając szklanką wrzątku 1/2 łyżki kłączy tataraku. Całość parzymy przez 5-10 minut. Po przecedzeniu pijemy 1/2 szklanki 2-3 razy dziennie.

SPROSZKOWANE KŁĄCZA. Sproszkowane kłącza tataraku można spożywać pół godziny przed jedzeniem jako lek poprawiający trawienie i znoszący wzdęcia. Stosujemy 1 płaską łyżeczkę proszku 2-3 razy dziennie popijając wodą. W większych
dawkach, np. 1 łyżka proszku, tatarak może być użyty jako lek uspokaja­jący.

ODWAR. W celu pielęgnacji włosów należy 2 łyżki suszonych kłączy zalać 2 szklankami wody i gotować od 3 do 5 minut. Po przecedzeniu myjemy włosy odwarem w przypadkach łupieżu, łojotoku oraz nadmiernemu przetłuszczaniu się włosów. Odwar taki może być także stosowany do płukania ust i gardła w stanach zapalnych i anginach.

NALEWKA. Nalewkę przyrządzamy ze 100 g rozdrobnionych kłączy. Zalewamy ją 0,5 litrem 70-procentowego alkoholu, a następnie odstawiamy w szczelnie zamkniętym naczyniu na 10-14 dni. Po przecedzeniu pijemy po 20-40 kropli na kieliszek wody przed posiłkiem dla poprawy łaknienia. Możemy także stosować nalewkę po jedzeniu dla poprawienia funkcji trawienia. Nalewkę można dodawać do wody i stosować do płukania ust i gardła. Nalewki z tataraku można też zakupić gdyż są przygotowywane przez przemysł zielarski.

KĄPIELE. Kąpiele tatarakowe robi się w następujący sposób: 200-300 g kłączy tataraku po rozdrobnieniu zalać 2 litrami zimnej wody i odstawić na 2 godziny. Następnie gotować przez 2-3 minuty, a po przecedzeniu wlać do 1/2 wanny wody. Tego rodzaju kąpiele są najkorzystniejsze rano, działają bowiem pobudzają­co i wzmacniająco.

OLEJEK TATARAKOWY. Olejek tatarakowy można nabyć w aptekach i stosować w przypadkach zaburzeń przewodu pokarmowego w ilości 1-4 krople na cukier, 2-3 razy dziennie przed posiłkiem. Do płukania ust i gardła używa się 2-5 kropli olejku na pół szklanki wody. Do kąpieli 2-4 łyżki do 1/2 wanny, kąpiel powinna trwać ok. 15-20 minut. W przypadkach bólów kostnych i stawowych oraz w nerwobólach olejek ten może być wcierany w obolałe miejsca.

INNE. Kłącza tataraku wchodzą w skład mieszanek przygotowywanych przez przemysł zielarski o nazwach: UROGRAN, w skład tabletek GASTRO, GASTRIN, WIKALINA, CAMALGINA. Wyciągi wchodzą w skład proszku GASTROCHOL i kropli HERBOGASTRIN.

Zbiór i konserwacja

Kłącza tataraku wydobywa się wiosną lub jesienią. Po umyciu i okorowa­niu można je suszyć w suszarniach w temperaturze nie wyższej niż 35°C. Po wysuszeniu należy przechowywać w szczelnie zamkniętych naczyniach i chronić przed światłem.

Substancje lecznicze

Kłącza tataraku zawierają olejek eteryczny, którego głównym składni­kiem są związki seskwiterpenowe. Ponadto w tataraku występują związki gorzkie, aminy, garbniki, węglowodany, kwasy organiczne i sole mine­ralne.