Wiadomości ogólne

Sosna jest prawdopodobnie najpopularniejszym drzewem w Polsce. Rośnie w całej strefie umiarkowanej na półkuli północnej. Osiąga nawet do 40 m wysokości. W drzewostanach zaczyna owocować w 35 roku życia; pojedynczo rosnące okazy owocują w 25 roku. Co 3-4 lata owocują szczególnie obficie. Występuje również pod nazwą: choina.

Działanie lecznicze

SUROWCE LECZNICZE:  pączki, młode pędy, pędy uiglone, kora i żywica.

WŁAŚCIWOŚCI: wykrztuśne, moczopędne, dezynfekujące, żółciopędne, roz­kurczowe, przeciwbiegunkowe, bakteriobójcze.  

Pączki sosny działają wykrztuśne. Substancje czynne zawarte w pączkach sosny zwiększają ilość śluzu wytwarzanego w drogach oddechowych i ułatwiają oczyszczanie się oskrzeli. Wykazują także działanie rozkurczowe na mięśniówkę gładką oskrzeli oraz niszczą drobnoustroje w drogach oddechowych. Dlatego stosuje się pączki sosny w leczeniu nieżytów oskrzeli. Mają one także właściwości moczopędne i dezynfekujące. Działają bakteriobójczo. Z tego powodu wyciągi z pączków sosny mogą być z dobrym skutkiem stosowane w leczeniu zapaleń przewodu pokarmowego oraz dróg moczowych.

Olejek sosnowy, uzyskiwany z pączków, posiada również działanie wykrztuśne, bakteriobójcze, rozkurczowe i moczopędne. Używa się go do inhalacji w nieżytach górnych dróg oddechowych, a także w chorobach skóry.

Uzyskiwany z żywicy olejek terpenowy działając na skórę powoduje powstanie rumienia, ponadto działa antyseptycznie. Po dalszej przeróbce otrzymuje się z niego mieszaninę pinenów, które mogą być podawane doustnie i nie drażnią błon śluzowych, działają żółciopędnie, przeciwskur­czowo oraz dezynfekują drogi moczowe.

Dziegieć sosnowy jest używany w leczeniu wielu chorób skóry, m.in. łuszczycy, świerzbu. Działa on dezyfekująco i przeciwgrzybiczo.

Wyciągi z kory sosnowej używa się jako leki przeciwbiegunkowe.

Przepisy stosowania

ODWAR Z PĄCZKÓW. Do 1 łyżeczki suszonych, rozdrobnionych pączków dolewamy szklanką wody i wolno gotujemy przez 2-3 minuty. Pozostawiamy w naczyniu pod przykryciem na ok. 15 minut. Po przecedzeniu pijemy po 1-3 łyżek 2-3 razy dziennie w przeziębieniach przebiegających z suchym kaszlem.

SYROP Z PĄCZKÓW. Zebrane jesienią lub wczesną wiosną pączki rozdrabniamy i zasypujemy cukrem. Po 2-3 tygodniach przecedzamy. Należy pić po 1 łyżeczce (lub łyżce) w przeziębieniach z uporczywym suchym kaszlem. Syrop ten podawać można również dzieciom.

MIESZANKI. Pączki sosny mogą wchodzić w skład mieszanek moczopędnych.

OLEJEK SOSNOWY. Olejek sosnowy stosować można do inhalacji i kąpieli leczniczych. Do inhalacji olejek ten można łączyć z innymi olejkami, np. miętowym, lawendowym, eukaliptusowym (w ilości po 5-10 kropli na szklankę wrzątku).

Olejek sosnowy jest składnikiem syropu sosnowego złożonego, maści CAPSIPLEX, MAZIDŁA PIEPRZOWEGO oraz pasty FITOLI­ZYNA. Terpentyna wchodzi w skład leków do wcierań jak CAPSIDERM, CAPSIGEL, MAZIDŁO PIEPRZOWE, a produkty przeróbki terpentyny wchodzą w skład kropli TERPINEX. Z kolei dziegieć sosnowy wchodzi w skład maści przeciw świerzbowi. Wyciągi z kory sosnowej o właściwościach przeciwbiegunkowych w skład leku PINALBINA.

Zbiór i konserwacja

Pączki zbiera się wyłącznie z drzew ściętych w porze zimowej między listopadem a kwietniem. Najcenniejsze są pączki zbierane z samego szczytu młodych drzew, wycinanych podczas zabiegów pielęgnacyjnych,. Nie wolno zrywać pączków z drzew rosnących. Do suszenia pączki rozkładamy cienką warstwą w pomieszczeniach przewiewnych lub w suszarniach, w temperaturze do 25°C. Wysuszone, gładkie pączki o zam­kniętych łuskach powleczone są żywicą, mają zapach balsamiczny.

Młode pędy sosny zbiera się z drzew ściętych wczesną wiosną, kiedy rozwiną się z pączków, osiągną długość 5 cm i są okryte łuskami. Z pędów tych uzyskuje się olejek.

Uiglone gałązki sosny, tzw. cetynę, zbiera się z drzew ściętych wiosną lub jesienią. Wybierać należy pędy długości ok. 30 cm, pokryte świeżymi igłami.

Z drzewa sosnowego drogą suchej destylacji otrzymuje się dziegieć sosnowy.

Żywicę sosnową możemy uzyskać przez nacięcie pnia sosny i zbiór skapującego soku do specjalnych pojemników. Z żywicy i karpiny drogą destylacji z parą wodną otrzymujemy terpentynę (olejek terpenowy).

Substancje lecznicze

Pączki sosny zawierają olejek eteryczny, żywice, substancje gorzkie, garbniki, flawonoidy, witaminę C, i sole mineralne. Młode pędy sosny - olejek eteryczny. Dziegieć sosnowy - gwajakol, pirokatechol, krezol, węglowodory aromatyczne i kwasy żywiczne. Kora - duże ilości garbników, związki cukrowe, kwasy fenolowe, niewielkie ilości olejku eterycznego.