Wiadomości ogólne

Znanych jest około 200 gatunków dziurawca. Dziurawiec występuje w Europie, w niektórych rejonach Azji, w Afryce Północnej i Ameryce Północnej. Rośnie przede wszystkim na glebach suchych, piaszczystych. Najłatwiej znaleźć go na skrajach lasów, na pagórkach, nieużytkach i polach.

Nazwa dziurawca wzięła się z jasnych punkcików, które widzi się oglądając pod światło liście tej rośliny. Nie są to jednak otworki, lecz maleńkie zbiorniczki lotnych olejków. Tego typu zbiorniczki znajdują się również na płatkach kwiatów. Znajdujący się w nich olejek nadaje całej roślinie przyjemny balsamiczny zapach.

Dziurawiec wykorzystywano od najdawniejszych czasów w leczeniu.

Spotkać można również inne nazwy: świętojańskie ziele, ziele świętego Jana, dzwonki Panny Marii, przestrzelon.

Działanie lecznicze

SUROWCE LECZNICZE: cale ziele dziurawca.

WŁAŚCIWOŚCI LECZNICZE: rozkurczowe, wzmacniające naczynia, dezynfe­kujące, uspokajające, korzystne działanie na skórę.

Dziurawiec należy do ziół wszechstronnie działających.

Dzięki zawartości flawonoidów dziurawiec działa rozkurczająco na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i dróg żółciowych oraz na mięśniówkę naczyń. Znosi kolki i bóle, a także pomaga w przepływie żółci do dwunastnicy. Dlatego zaleca się go w stanach skurczowych dróg żółciowych oraz w chorobach wątroby, którym towarzyszy zmniejszona produkcja żółci.

Ziele to - ze względów na zawartość związków uszczelniających naczynia włosowate - jest polecane w stanach nadmiernej łamliwości i przepuszczalności naczyń krwionośnych.

Poza tym dziurawiec może być pomocny w leczeniu zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego i wszelkich jego stanów zapalnych.

Zawarta w dziurawcu hiperycyna powoduje zwiększenie u człowieka i zwierząt zdolności pochłaniania promieniowania nadfio­letowego, co prowadzi do zwiększonego wydzielania związków hormonal­nych. Może to być wykorzystane w stanach wyniszczenia organizmu lub totalnego zagrożenia np. w chorobie nowotworowej. Warto jednak podkreślić, że hiperycyna jest rozpuszczalna w alkoholu, natomiast nierozpuszczalna w wodzie, dlatego nie ma jej w wodnych wyciągach z dziurawca. Korzystając w ten sposób z dziurawca, należy jednak uważać. Uczulające działanie wyciągów z tej rośliny na promienie nadfioletowe powoduje, iż osoby przyjmujący te przetwory winny zrezygnować z opalania się, gdyż bardzo łatwo może dojść w ich przypadku do oparzeń słonecznych.

Dość silne jest bakteriobójcze działanie związków czynnych z dziu­rawca (niszczą paciorkowce, gronkowce, bakterie Gram dodatnie).

Ponadto dziurawiec ma lekkie działanie moczopędne.

Ponieważ dziurawiec działa pozytywnie na układ nerwowy, przetwory z tej rośliny mogą być z powodzeniem stosowane w stanach depresyjnych, nerwicowych i psychozach. Poleca się go w przypadkach moczenia nocnego i nocnych lękach u dzieci.

Dziurawiec ma też korzystne działanie na skórę. Z tego powodu może być pomocny w

Przepisy stosowania

NAPAR Z ZIELA. Przygotowujemy go w następujący sposób: od pół do jednej łyżki suszonego ziela dziurawca wrzucamy do naczynia, zalewamy szklanką wrzątku i odstawiamy pod przykryciem na około 10-15 minut. Pijemy przed jedzeniem dla pobudzenia wydzielania soków trawiennych, po jedzeniu - dla uniknięcia wzdęć i gazów. Z kolei wieczorem stosujemy jako środek uspokajający i nasenny.

ODWAR Z ZIELA. Przygotowujemy go umieszczając 2 łyżki suszonego ziela w naczyniu i zalewając je 2 szklankami wody. Następnie gotujemy całość przez ok. 5 minut i odstawiamy na kolejne 10 minut. Po przecedzeniu pijemy odwar w 2-3 porcjach w ciągu dnia przed jedzeniem. Stosujemy przy nadmiernej fermentacji w jelitach, wzdęciach, kolkach.

NALEWKA. Do zrobienia nalewki potrzebujemy ok. 100 g kwiatów, pąków i liści dziurawca, które umieszczamy w odpowiednim naczyniu i zalewamy 0,5-litrem 70-procentowego spirytusu. Następnie nalewkę odstawiamy na ok. tydzień. Po przecedzeniu uzyskamy nalewkę o pięknej, purpurowej barwie. Nalewka może być stosowana doustnie po 20-30 kropli 2-3 razy dziennie na kieliszek wody, a także do wcierań w przypadkach bólów stawowych i korzonkowych. Poza tym łącząc ją w proporcji 1-3 (nalewka-woda) możemy stosować na nie gojące się rany. Według ludowej recepty w chorobie nowotworo­wej pijemy 1 łyżkę nalewki na pół szklanki mleka 3 razy dziennie.

WYCIĄG OLEJOWY. Żeby przygotować wyciąg olejowy potrzebujemy 50 g świeżych kwiatów dziurawca. Należy zwilżyć je 50 g spirytusu i dodać 250 g oleju słonecznikowego. Następnie stawiamy olej z kwiatami w naczyniu na parze i ogrzewamy przez ok. 2-3 godziny (do momentu aż kwiaty staną się kruche). Po przecedzeniu przelewamy do butelek i stosujemy na wymienione wyżej zmiany skórne.

Ziele dziurawca wchodzi w skład wielu mieszanek przygotowywanych przez przemysł zielarski, jak np. NORMOGRAN, GASTROGRAN, CHOLAGOGA I, II, III. Wyciąg z dziurawca wchodzi w skład kropli żołądkowych oraz preparatu HEMOSTIN i SUCCUS HYPERICI, a także płynu HERBOGASTRIN.

Zbiór i konserwacja

Zbioru ziela dziurawca dokonujemy w porze kwitnienia. Ścinamy tylko niezdrewniałe, młode pędy. Suszymy w miejscach ocienionych, przewiewnych lub w suszarniach w temperaturze do 40°C. W czasie suszenia ziele powinno być rozłożone cienką warstwą na papierze lub powiązane w pęczki. Po wysuszeniu przechowujemy w torbach lub papierowych workach.

Substancje lecznicze

W dziurawcu obecne są flawonoidy (z których najważniejsze są hiperozyd i rutyna), garbniki katechinowe, olejek eteryczny, fitosterole, kwasy wielofenolowe oraz hiperycyna (substancja uczulająca na światło).