W Polsce rak szyjki macicy, jest drugim co do częstości występowania nowotworem u kobiet do 45 roku życia. Co roku 4000 Polek słyszy diagnozę, że wykryto u niej raka szyjki macicy, z kolei połowa z nich umiera, gdyż diagnoza była zbyt późna. Jest to nowotwór nazywany ?cichym zabójcą?.

Udowodniono, że jedną z głównych przyczyn zachorowania na raka szyjki macicy jest zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego HPV. Jest on także odpowiedzialny za występowanie kłykcin kończystych. Do tej pory wyodrębniono około 100 typów HPV, a wśród nich wirusy wysokiego ryzyka (onkogenne) ? m. in.: 16, 18, 31, 45. Z czego te ostatnie odpowiadają za ponad 80% wszystkich przypadków raka szyjki macicy. Wirus przenosi się drogą płciową, użycie prezerwatywy nie wyklucza zakażenia się.  Zakażenie może się także przenosić przez kontakt skórny. Nawet 80% aktywnych seksualnie kobiet w pewnym momencie życia może być zakażona wirusem HPV, co nie oznacza, że rozwinie się u nich rak szyjki macicy. U większości kobiet zakażenie mija samoistnie, bez leczenia, w ciągu 12 miesięcy. Groźne dla kobiety jest utrzymujące przez kilka lat przewlekłe zakażenie typami onkogennymi wirusa, które wiąże się ze znacznym wzrostem ryzyka zachorowania.

Kto jest narażony i jakie są czynniki rozwoju raka?

Zjawisko to dotyczy kobiet, które przed długi okres czasu nie poddawały się badaniu cytologicznemu. Jak wykazują badanie połowa chorych na ten nowotwór nigdy nie wykonywała cytologii. U kobiet, które regularnie wykonywały cytologię ryzyko zachorowania na nowotwór, jest znikome. Każda kobieta żyjąca w dzisiejszych czasach, powinna wiedzieć, że proces nowotworowy postępuje powoli, dlatego wykonywanie regularnych badań dają bardzo duże szanse na wykrycie raka we wczesnym jego stadium rozwoju, gdy jest jeszcze całkowicie wyleczalny.
Do głównych i najczęściej wymienianych czynników sprzyjających rozwojowi choroby należą:
- przewlekłe zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego HPV 16, 18 lub innymi typami onkogennymi,
- wczesne rozpoczęcie współżycia,
- duża liczba partnerów płciowych,
- duża liczba porodów,
- wieloletnie palenie papierosów,
- niski status socjo-ekonomiczny.
Także:
- przyjmowanie tabletek antykoncepcyjnych przez długi czas,
- uboga dieta w antyoksydanty,
- wirus HIV,
- nieleczone zapalenia pochwy wywołane przez Chlamydia trachomatis.

Jak wygląda i kiedy przyjść na badanie cytologiczne?

Badanie zwane potocznie cytologią, jest bardzo proste do wykonania, a zarazem bezbolesne dla kobiety i trwa zaledwie kilka minut. Celem jego jest wychwycenie nieprawidłowych komórek, które świadczą o rozpoczynającym się procesie nowotworowym. Lekarz umieszcza wziernik w pochwie pacjentki po czym za pomocą specjalnej szczoteczki pobiera wymaz z szyjki macicy. Materiał pobrany trafia w ręce cytotechnika lub patologa, który poddaje go ocenie mikroskopowej. Jeśli stwierdzi, że komórki mają nieprawidłową budowę, które mogą zagrozić rozwojem nowotworu, lekarz ginekolog decyduje o dalszym postępowaniu.
To proste badanie jest najskuteczniejszą metodą profilaktyki raka szyjki macicy. NFZ refunduje badania dla Polek pomiędzy 25-29 r. ż., które w ostatnich trzech latach nie poddawały się badaniu cytologicznemu w ramach ubezpieczenia w NFZ.   
Jeśli kobieta zdecyduje się na badanie powinna pamiętać aby:
- nie zgłaszać się podczas krwawienia miesiączkowego,
- przyjść na badanie min. dwa dni po zakończeniu krwawienia,
- dwie doby przed pobraniem wymazu cytologicznego nie stosować, żadnych czopków dopochwowych, jak również nie wykonywać płukania pochwy,
- dobę przed badaniem zrezygnować ze współżycia.

Gdzie tkwi przyczyna tak dużej liczby zachorowań na HPV?

Strach i wstyd, to niewiarygodne! jednak jest to bardzo często ?wymówka? jaką podpierają się kobiety XXI wieku. Polki błędnie interpretują, że nowotwór jest chorobą głównie genetyczną, a także jest on problemem kobiet w starszym wieku. Głównie wstyd i obawy sprawiają, że rezygnują z profilaktyki. Dodatkowym mitem jest przeświadczenie, że większość lub każda osoba chora na raka szyjki macicy nie ma szans na wyzdrowienie ? rak to wyrok?. Również ignorowanie ryzyka choroby u kobiet w młodym wieku, brak nawyku wykonywania regularnych badań, a także utrudniony dostęp do świadczeń mającego podłoże w złej organizacji opieki zdrowotnej na danym terenie bądź błędnych lub niekompletnych informacjach na temat działania programu przesiewowego, powoduje, że tak dużo kobiet zapada na HPV.

Jakie są objawy raka szyjki macicy?

We wczesnym stadium choroba nie daje w zasadzie żadnych objawów, w dalszym stadium zaawansowania pojawia się:
- nieprawidłowa wydzielina z pochwy,
- upławy (wodniste z krwią),
- krwawienie kontaktowe (plamienie w trakcie lub po stosunku),
- nieprawidłowe miesiączkowanie,
- ból podczas stosunku płciowego,
- bóle podbrzusza i okolicy krzyżowej.

Czy istnieje lek na raka szyjki macicy?

Szczepienie znacznie obniża ryzyko zachorowania , jednak nie daje 100 % gwarancji, że kobieta nie zachoruje, dlatego apeluje się o regularne poddawanie badaniom cytologicznym. Najbardziej wskazane jest szczepienie młodych kobiet, przed rozpoczęciem współżycia płciowego, przed uzyskaniem dojrzałości płciowej, jednak nie wyklucza się szczepienia u kobiet starszych.
Obecnie na rynku polskim dostępna jest szczepionka Silgard skierowana jest przeciw czterem typom wirusa HPV 6, 11, 16 i 18. To właśnie typy tego wirusa (16 i 18) są odpowiedzialne za 70 procent przypadków raka szyjki macicy na świecie. Zgodnie z decyzją Komisji Europejskiej szczepionka jest wskazana dla dzieci w wieku od 9 do 15 lat oraz kobiet w wieku od 16-26 lat. Szczepionka jest wskazana w zapobieganiu rakowi szyjki macicy, zmianom przedrakowym szyjki macicy wysokiego stopnia typu CIN 2/3, stanom przedrakowym sromu typu VIN 2/3 oraz powstawaniu brodawek płciowych, powodowanych zakażeniem HPV 6, 11, 16, 18. W przypadku chłopców szczepienie ma zapobiegać zakażeniom wirusem HPV i powstawaniu brodawek płciowych. Na rejestrację w Unii Europejskiej czeka obecnie jeszcze jedna szczepionka, skierowana przeciwko dwu typom wirusa HPV 16 i 18.