Przepisy unijne przewidują rozbudowane obowiązki w zakresie oznakowania produktów GMO. Podlegają im wszystkie produkty składające się lub zawierające GMO, przy czym dyrektywa 2001/18 zezwala w odniesieniu do poszczególnych produktów pewnego minimalnego progu, poniżej którego nie ma obowiązku oznakowania. W przypadku produktów żywnościowych obowiązek znakowania dotyczy tylko produktów zawierających powyżej 1% GMO.

Obowiązek oznakowania żywności genetycznie modyfikowanej nakłada ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Według ustawowej definicji środek spożywczy szkodliwy dla zdrowia lub życia człowieka to taki, którego spożycie w warunkach normalnych i zgodnie z przeznaczeniem może spowodować negatywne skutki dla zdrowia lub życia człowieka, w szczególności, jeżeli ten środek spożywczy m. in. nie spełnia wymagań zdrowotnych określonych w dziale II ustawy. Właśnie w dziale II ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia znajduje się Rozdział 11 ?Znakowanie żywności?. Ergo żywność o niespełniająca wymagań w zakresie oznakowania to żywność szkodliwa dla zdrowia i życia człowieka. Dział VIII ustawy zawiera przepisy karne i określa kary pieniężne. Art. 96. ust. 1. Kto produkuje lub wprowadza do obrotu środek spożywczy powszechnie spożywany szkodliwy dla zdrowia lub życia człowieka, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. (?) podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3. Art.. 96. ust 3. Jeżeli sprawca uczynił sobie z popełnienia przestępstwa określonego w ust. 1 lub 2 stałe źródło dochodów albo dopuszcza się przestępstw określonych w ust. 1 i 2 w stosunku do środków spożywczych o znacznej wartości, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5.

Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej w Rozdziale 1 ?Zadania i zakres działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej?

Art. 1. głosi co następuje: Państwowa Inspekcja Sanitarna jest powołana do realizacji zadań z zakresu zdrowia publicznego, w szczególności poprzez sprawowanie nadzoru nad warunkami m. in. zdrowotnymi żywności. Art. 2. stwierdza, iż wykonywanie zadań określonych w art. 1 polega na sprawowaniu zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego, a Art.. 4. nie pozostawia wątpliwości, że do zakresu działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie bieżącego nadzoru sanitarnego należy kontrola przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne, w szczególności dotyczących warunków produkcji, transportu, przechowywania i sprzedaży żywności oraz warunków żywienia zbiorowego (pkt 3) , a także nadzoru nad jakością zdrowotną żywności (pkt 3a),

Przepisy, których przestrzegania powinna kontrolować Państwowa Inspekcja Sanitarna wskazane są w Dziale II Rozdziale 11 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia w sposób następujący: Art. 50 ust. 3. Szczegółowe wymagania dotyczące oznakowania żywności genetycznie zmodyfikowanej określają przepisy art. 12-14 rozporządzenia nr 1829/2003 oraz art. 4 rozporządzenia (WE) nr 1830/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 września 2003 r. dotyczącego możliwości śledzenia i etykietowania organizmów zmodyfikowanych genetycznie oraz możliwości śledzenia żywności i produktów paszowych wyprodukowanych z organizmów zmodyfikowanych genetycznie i zmieniającego dyrektywę 2001/18/WE (Dz. Urz. UE L 268 z 18.10.2003, str. 24; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 32, str. 455), zwanego dalej "rozporządzeniem nr 1830/2003".

Niezrażeni próbą zbicia nas z tropu, sięgamy do przepisów unijnych określonych w polskiej ustawie jako obowiązujące. Jak wiadomo IGNORANTIA IURIS NOCET (łac. nieznajomość prawa szkodzi), nawet jeżeli twórcy tego prawa czynią wszystko, aby utrudnić do niego dostęp.

Rozporządzenie (WE) nr 1829/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 września 2003 r. w sprawie genetycznie zmodyfikowanej żywności i paszy
(?)
Sekcja 2

Etykietowanie
Artykuł 12

Zakres zastosowania

1. Niniejszą sekcję stosuje się do środków spożywczych dostarczanych w tej postaci do konsumenta końcowego lub zakładów zbiorowego żywienia we Wspólnocie oraz, które:

a) zawierają lub składają się z GMO; lub

b) są wyprodukowane z lub zawierają składniki wyprodukowane z GMO.

2. Niniejszej sekcji nie stosuje się do środków spożywczych zawierających materiał, który zawiera, składa się lub jest wyprodukowany z GMO w części nie większej niż 0,9 procent składników żywności rozpatrywanych odrębnie, lub żywności zawierającej jeden składnik z zastrzeżeniem, że jego występowanie jest przypadkowe lub nieuniknione technicznie.

3. W celu ustalenia, czy występowanie tego materiału jest przypadkowe lub nieuniknione technicznie, podmioty gospodarcze muszą być w stanie przedstawić dowód przekonujący właściwe organy, że podjęto właściwe kroki mające na celu uniknięcie występowania takiego materiału.

4. Zgodnie z procedurą określoną w art. 35 ust. 2 można ustanowić właściwe, niższe progi, w szczególności w odniesieniu do środków spożywczych zawierających lub składających się z GMO lub w celu uwzględnienia postępu naukowego i technologicznego.

Artykuł 13

Wymagania

1. Bez uszczerbku dla pozostałych wymagań prawa wspólnotowego dotyczących etykietowania środków spożywczych, środki spożywcze wchodzące w zakres niniejszej sekcji podlegają następującym wymaganiom etykietowania:
a) jeżeli żywność składa się z więcej, niż jednego składnika, określenie "genetycznie zmodyfikowane" lub "wyprodukowane z genetycznie zmodyfikowanego (nazwa składnika)" pojawia się w wykazie składników przewidzianym w art. 6 dyrektywy 2000/13/WE w nawiasie, obok przedmiotowego składnika;

b) jeżeli składnik jest oznaczony za pomocą nazwy kategorii, określenie "zawiera genetycznie zmodyfikowany (nazwa organizmu)" lub "zawiera (nazwa składnika) wyprodukowany z genetycznie zmodyfikowanego (nazwa organizmu)" pojawia się w wykazie składników;

c) jeżeli nie istnieje wykaz składników, określenie "genetycznie zmodyfikowanie" lub "wyprodukowane z genetycznie zmodyfikowanego (nazwa organizmu)" umieszcza się wyraźnie na etykiecie;

d) oznaczenia określone w lit. a) i b) mogą pojawiać się w przypisie do wykazu składników. W tym przypadku, należy je wydrukować czcionką przynajmniej tej samej wielkości, co wykaz składników. Jeżeli nie istnieje wykaz składników umieszcza się je na etykiecie;

e) jeżeli żywność jest oferowana do sprzedaży konsumentowi końcowemu w postaci żywności wstępnie niepakowanej, lub żywności wstępnie pakowanej w niewielkich pojemnikach, z których największa powierzchnia mierzy mniej niż 10 cm2, informacje wymagane na podstawie tego ustępu należy w sposób trwały i widoczny umieścić albo na etykiecie wystawowej żywności, albo bezpośrednio obok niej, lub na opakowaniu czcionką na tyle dużą, by można było łatwą ją odnaleźć i odczytać.

2. Poza wymaganiami etykietowania określonymi w ust. 1, etykieta powinna również wskazywać wszelkie właściwości lub własności w sposób określony w zezwoleniu, w następujących przypadkach:
a) jeżeli żywność odbiega od jej tradycyjnego odpowiednika w zakresie następujących właściwości lub własności:

i) składu,

ii) wartości i skutków odżywczych,

iii) zamierzonego używania żywności,

iv) skutków dla zdrowia określonych grup populacji;

b) jeżeli żywność może podnosić zagadnienia etyczne lub religijne.

3. Poza wymaganiami dotyczącymi etykietowania określonymi w ust. 1 oraz metodami etykietowania określonymi w zezwoleniu, etykietowanie środków spożywczych wchodzących w zakres niniejszej sekcji, które nie posiadają tradycyjnego odpowiednika powinno zawierać właściwe informacje dotyczące charakteru i właściwości przedmiotowej żywności.

Artykuł 14

Środki wykonawcze

1. Szczegółowe zasady wykonywania niniejszej sekcji, między innymi dotyczące środków, do których muszą stosować się podmioty gospodarcze w zakresie wymagań etykietowania, można przyjąć zgodnie z procedurą określoną w art. 35 ust. 2.

2. Szczegółowe zasady dotyczące informacji przekazywanych przez zakłady zbiorowego żywienia dostarczające żywność do konsumenta końcowego można przyjąć zgodnie z procedurą określoną w art. 35 ust. 2.

W celu uwzględnienia szczególnej sytuacji zakładów zbiorowego żywienia, zasady te mogą rzewidywać dostosowanie wymagań art. 13 ust. 1 lit. e).

Rozporządzenie (WE) nr 1830/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 września 2003 r. dotyczące możliwości śledzenia i etykietowania organizmów zodyfikowanych genetycznie oraz możliwości śledzenia żywności i produktów paszowych wyprodukowanych z organizmów zmodyfikowanych genetycznie i zmieniające dyrektywę 2001/18/WE

(?)

Artykuł 4
Wymagania dotyczące możliwości śledzenia i etykietowania produktów zawierających lub składających się z GMO

A. MOŻLIWOŚĆ ŚLEDZENIA

1. Na pierwszym etapie wprowadzania do obrotu produktu zawierającego lub składającego się z GMO, włącznie z ilościami hurtowymi, podmioty gospodarcze zapewniają, aby następujące informacje zostały przekazane na piśmie podmiotowi gospodarczemu otrzymującemu produkt:

a) wskazanie, że produkt zawiera lub składa się z GMO;

b) niepowtarzalny(-e) identyfikator(-y) nadany(-e) tym GMO zgodnie z art. 8.

2. Na wszystkich kolejnych etapach wprowadzania do obrotu produktów określonych w ust.

1, podmioty gospodarcze zapewniają, aby informacje otrzymane zgodnie z ust. 1 zostały
przekazane na piśmie podmiotom gospodarczym otrzymującym produkty.

3. W przypadku produktów zawierających lub składających się z mieszanek GMO, które mają być wykorzystywane wyłącznie i bezpośrednio jako żywność lub pasza lub w celu przetworzenia, informacje określone w ust. 1 lit. b) mogą być zastąpione deklaracją użycia podmiotu gospodarczego wraz z wykazem niepowtarzalnych identyfikatorów wszystkich GMO, których użyto w celu wytworzenia mieszanki.

4. Bez uszczerbku dla przepisów art. 6 podmioty gospodarcze dysponują systemami i znormalizowanymi procedurami umożliwiającymi przechowywanie informacji określonych w ust. 1, 2 i 3 oraz identyfikację, przez okres pięciu lat po każdej transakcji, podmiotu gospodarczego, który otrzymał produkty określone w ust. 1, i podmiotu gospodarczego, który je udostępnił.

5. Ustępy 1?4 pozostają bez uszczerbku dla innych szczególnych wymagań prawodawstwa wspólnotowego.

B. ETYKIETOWANIE

6. W przypadku produktów zawierających lub składających się z GMO podmioty gospodarcze zapewniają, by:

a) w przypadku produktów opakowanych wstępnie, zawierających lub składających się GMO, na etykiecie umieszczone były wyrazy "Ten produkt zawiera organizmy zmodyfikowane genetycznie" lub "Ten produkt zawiera zmodyfikowany(-e/-ą) genetycznie [nazwa organizmu(-ów)]";

b) w przypadku produktów innych niż opakowane wstępnie oferowanych konsumentowi końcowemu na wystawie produktu, lub w związku z jego prezentacją, znajdowały się wyrazy "Ten produkt zawiera organizmy zmodyfikowane genetycznie" lub "Ten produkt zawiera zmodyfikowany(-e/-ą) genetycznie[nazwa organizmu(-ów)]".

Niniejszy ustęp pozostaje bez uszczerbku dla innych szczególnych wymagań prawodawstwa
wspólnotowego.

C. ZWOLNIENIA

7. Ustępy 1?6 nie mają zastosowania do śladowych ilości GMO w produktach w stosunku nie większym niż progi ustanowione zgodnie z art. 21 ust. 2 lub 3 dyrektywy 2001/18/WE i w innych szczególnych przepisach prawa wspólnotowego, pod warunkiem że te ilości śladowe GMO są uboczne lub nieuniknione technicznie.

8. Ustępy 1?6 nie mają zastosowania do ilości śladowych GMO w produktach przeznaczonych do bezpośredniego użycia jako żywność, pasza lub w celu przetwarzania w stosunku nie większym niż progi ustanowione dla tych GMO zgodnie z art. 12, 24 lub 47 rozporządzenia (WE) nr 1829/2003, pod warunkiem że te ilości śladowe GMO są uboczne lub nieuniknione technicznie.

Ze względów, które wymagają szczególnego zainteresowania opinii publicznej i wyspecjalizowanych organów naszego państwa zagrożenie ze strony gmo jest traktowane przez kolejne rządy marginalnie. W laboratoriach Państwowej Inspekcji Sanitarnej w 2007 r. w kierunku obecności organizmów genetycznie zmodyfikowanych zbadano 584 próbki żywności, zaledwie 6 promili spośród wszystkich 99 657 próbek żywności zbadanych w 2007 r.!

Sprawozdanie z działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej w roku 2007 w zakresie badania żywności w kierunku obecności organizmów genetycznie zmodyfikowanych

?Do badań zostały pobrane próbki z produktów potencjalnie mogących zawierać GMO, takich jak np.: produkty z soi, kukurydzy i ryżu, owoce i warzywa, przetwory mięsne i drobiowe, wyroby cukiernicze i ciastkarskie, koncentraty spożywcze oraz środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Badania zostały przeprowadzone w trzech Laboratoriach Badania Żywności Genetycznie Zmodyfikowanej działających w strukturach Państwowej Inspekcji. Spośród zbadanych próbek 7 zostało zakwestionowanych ze względu na nieprawidłowe oznakowanie produktów, w których wykryto genetycznie modyfikowaną soję Roundup Ready. Żaden z tych produktów nie posiadał odpowiedniego oznakowania na opakowaniu, pomimo zawartości GMO powyżej 0,9 %.?

Tyle w sprawie obowiązującego prawa i jego niemrawej realizacji. A teraz odniosę się do sprawy jako lekarz epidemiolog. Według mojej opinii za zupełnie sprzeczne ze zdrowym rozsądkiem, jako niemożliwe do wykonania i skontrolowania za żadne pieniądze, są rozbudowane systemy segregacji organizmów genetycznie modyfikowanych i naturalnych, a tym bardziej jakieś nieudolne próby znakowania żywności i paszy ostrzeżeniami zdrowotnymi w rodzaju ?zawiera gmo? lub ?wyprodukowano z gmo?, co według obowiązującego w Unii Europejskiej przepisu brzmi: "zawiera genetycznie zmodyfikowany (nazwa organizmu)" lub "zawiera (nazwa składnika) wyprodukowany z genetycznie zmodyfikowanego (nazwa organizmu)", "genetycznie zmodyfikowanie" lub "wyprodukowane z genetycznie zmodyfikowanego (nazwa organizmu)".

Z punktu widzenia medycyny (także weterynaryjnej) za szydercze należy uznać zapisy Rozporządzenia (WE) nr 1829/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 września 2003 r. w sprawie genetycznie zmodyfikowanej żywności i paszy, zwalniające z obowiązku znakowania powyższymi ostrzeżeniami zdrowotnymi żywność i paszę ?zawierające materiał, który zawiera, składa się lub jest wyprodukowany z GMO w części nie większej niż 0,9 procent składników żywności rozpatrywanych odrębnie, lub zawierające jeden składnik z zastrzeżeniem, że jego występowanie jest przypadkowe lub nieuniknione technicznie. W celu ustalenia, czy występowanie tego materiału jest przypadkowe lub nieuniknione technicznie, podmioty gospodarcze muszą być w stanie przedstawić dowód przekonujący właściwe organy, że podjęto właściwe kroki mające na celu uniknięcie występowania takiego materiału?.

A cóż to za nowy sposób gwarantowania bezpieczeństwa zdrowotnego ludziom i zwierzętom? Aby zapobiegać reakcjom niepożądanym o charakterze zatruć, gdy występuje zależność dawka ? odpowiedź przybliżana miarami o nazwie poziom bez obserwowanego działania (No-Observed-Effect Level - NOEL) i poziom bez obserwowanego działania szkodliwego (No-Observed-Adverse-Effect ? NOAEL), wyznacza się na podstawie NOEL i NOAEL akceptowane dzienne pobranie (Acceptable Daily Intake -ADI). Oczywiście dla większości reakcji niepożądanych o charakterze innym niż toksyczny - z alergicznymi na czele - z natury rzeczy nie sposób ustalić NOEL i NOAEL, a tym bardziej ADI, ponieważ mogą one wystąpić po spożyciu zaledwie śladowych ilości szkodliwego składnika, Drobina alergenu może być powodem śmiertelnego wstrząsu anafilaktycznego. A tu przepis wprowadza jakiś próg 0,9% zawartości gmo w ogólnej masie produktu, który ma zapewnić konsumentom bezpieczeństwo. 0,9% z czego? Może z porcji kukurydzy z puszki liczącej nieco ponad 100g? To już jest 1 g alergenu - aż nadto, żeby zabić osobę uczuloną, sięgającą po produkt nieoznakowany ostrzeżeniem zdrowotnym. Może z dużej porcji produktu kukurydzianego wypełniającego głęboki talerz? Tu już będzie kilka gramów organizmu genetycznie modyfikowanego zawierającego obce białka - pestycydy wbudowane w rośliny. A może 0,9% objętości żłobu, czy koryta? Koledzy lekarze weterynarii wyliczą bez trudu ile zwierzę hodowlane zje organizmów genetycznie modyfikowanych ukrytych w paszy ?przypadkowo zanieczyszczonej? na poziomie 0,9%. Wymiana obserwacji pomiędzy lekarzami medycyny i lekarzami medycyny weterynaryjnej może sporo wnieść do oceny skutków oddziaływania gmo na ludzi (ekspozycja na małe dawki przez dziesiątki lat) i na zwierzęta hodowlane (narażenie na duże dawki przez kilka lat). Tyle że sposób postępowania z pacjentem jest zasadniczo różny i ubój sanitarny oraz wybicie stada nie ukryją prawdziwych przyczyn zachorowań ludzi.

Przepisy pozbawione uzasadnienia merytorycznego, a przy tym praktycznie niewykonalne, są zaproszeniem do ich nagminnego łamania. Proste fałszowanie deklaracji składu lub etykiet obnaża nieuczciwość oszusta, ale też uzasadnia mocne podejrzenie o skorumpowanie organów kontrolnych, które mimo ciążących na nich obowiązków nie eliminują oszukańczych praktyk. Korupcja torująca drogę uprawie, importowi i wprowadzaniu do obrotu zakazanych organizmów genetycznie modyfikowanych jest dobrze udokumentowana na całym świecie. W wielu przypadkach niemrawe działania inspektorów nie są tylko efektem wzięcia takiej czy innej korzyści za przymykanie oka na łamanie prawa, a wynikają z silnych nacisków politycznych porównywalnych z tymi, które kiedyś doprowadziły do wojen opiumowych.