Jest najczęstszą przyczyną otępienia w krajach Europu zachodniej i USA. Ponieważ nie wiadomo, jaki mechanizm odpowiada za rozwój choroby, wynalezienie skutecznego leku jest wciąż dużym wyzwaniem dla naukowców.

Choroba zazwyczaj rozpoczyna się po 60 r.ż. i rozwija się przez kilka do kilkunastu lat. Rzadko ujawnia się już w wieku średnim i wtedy uważa się, że jest zdeterminowana genetycznie. Na zachorowanie bardziej narażone są kobiety niż mężczyźni, przede wszystkim dlatego, że dłużej żyją.

Rozwój objawów

Początkowo choroba nie daje żadnych zauważalnych objawów. Następnie pojawiają się kłopoty z pamięcią ? chory zapomina, gdzie położył jakiś przedmiot albo jak nazywają się znane mu osoby. Trudności te dostrzega głównie sam pacjent. Mogą towarzyszyć im inne objawy, takie jak smutek, lęk, wzmożona podejrzliwość i zubożenie słownictwa.
Kiedy choroba postępuje, objawy przestają mieć jedynie subiektywny charakter. Chory gorzej niż dotychczas wykonuje swoje obowiązki, może też przestać sobie radzić podczas samotnej podróży. Następnie pojawia się zubożenie wiedzy na temat wydarzeń obecnych i wczesnych, w tym dotyczących biografii samego pacjenta.
W kolejnym stadium chory nie jest zdolny do samodzielnego funkcjonowania. Nie jest w stanie przypomnieć sobie podstawowych informacji, jak np. własny adres czy imiona bliskich. Wreszcie traci świadomość większości niedawnych wydarzeń, wymaga pomocy przy codziennych czynnościach, również związanych z higieną osobistą. Pojawiają się u niego lęk i agresja oraz stereotypowe powtarzanie czynności. Zanika przy tym złożona aktywność. Dla zaawansowanego stadium choroby Alzheimera charakterystyczny jest tzw. objaw lustra, kiedy chory usiłuje rozmawiać z własnym odbiciem.
Bardzo ciężkie otępienie objawia się utratą zdolności komunikacji werbalnej, niedowładami, utratą umiejętności chodzenia. Terminalne stadium choroby wiąże się z całkowitą utratą kontaktu chorego z otoczeniem, pacjent przestaje się poruszać. Wywołuje to poważne problemy z układem oddechowym i krwionośnym. Częstą przyczyną śmierci chorych jest zapalenie płuc.               

Możliwe przyczyny

Za przyczynę otępienia uważa się tzw. płytki starcze, czyli złogi substancji zwanej amyloidem, odkładającej się w neuronach. U części osób, które zaczęły chorować przed 60 r.ż., wykryto mutacje w genie odpowiedzialnym za wytwarzanie amyloidu lub w genach ?wspomagających?. Postać choroby związana z mutacjami jest dziedziczna, należy jednak dodać, że obejmuje mniej niż 10% wszystkich przypadków.
Chorobę charakteryzują również: spadek liczby połączeń nerwowych w mózgu i niedobory neuroprzekaźników.
Rozpoznanie różnicujące chorobę Alzheimera od innych postaci otępienia można potwierdzić dopiero pośmiertnie, poprzez analizę tkanki mózgowej.

Leczenie

Niestety, jak dotąd nie opracowano metody leczenia sięgającej przyczyn choroby. W terapii stosuje się wiele grup leków, m.in.: prokognitywne (poprawiające zdolności poznawcze), zwiększające metabolizm mózgowy, psychostymulujące, poprawiające krążenie mózgowe, obniżające ciśnienie krwi, przeciwzakrzepowe, przeciwdziałające niedotlenieniu mózgu, witaminy, leki przeciwzapalne, leki działające na układy neuroprzekaźnikowe (zwłaszcza przekaźnictwo cholinonergiczne).
Oprócz tego często stosuje się leki psychotropowe dostosowane do dominujących objawów wtórnych w stosunku do otępienia, a więc anksjolityki, neuroleptyki, niektóre leki przeciwdepresyjne.