Każde dziecko w okresie rozwoju przeżywa kryzysy. Są one naturalnym elementem, bez którego postępy w rozwoju fizycznym czy psychicznym byłyby niemożliwe. Dla wielu rodziców jest to jednak moment trudny. Dowiedz się jakie są przejawy kryzysów dziecięcych i jak sobie z nimi poradzić.

 

Termin kryzys pochodzi od greckiego słowa krisis, które oznacza moment rozstrzygający, punkt zwrotny. W dzieciństwie oprócz okresów stabilnych można wyróżnić momenty szczególne, przełomowe i zwrotne, podczas których następują skumulowane, gwałtowne zmiany fizyczne oraz osobowościowe. Pierwszy taki etap następuje w trzecim roku życia i jest to pierwszy kryzys w rozwoju. Stanowi on przejście od wczesnego do średniego dzieciństwa. Kolejny kryzys następuje w szóstym lub siódmym roku życia. Jest to moment zwrotny pomiędzy wiekiem szkolnym i przedszkolnym. Kryzysy te wiążą się ze szczególnym ryzykiem zaburzeń rozwoju. Jednocześnie stanowią szansę na intensywny rozwój, na znaczącą zmianę w funkcjonowaniu, a w konsekwencji na zmianę relacji dziecka z otoczeniem społecznym.

 

 

 

Kryzys w trzecim roku życia dziecka

 

Moment ten określany jest przez specjalistów, jako ?drugie narodziny?, ponieważ następuje wówczas psychiczne oddzielenie się dziecka od matki. Staje się ono jednostką autonomiczną. Jest to również czas kształtowania się woli dziecka. Kryzys ten w dużej mierze polega na stawianiu przez dziecko oporu i wyrażaniu protestu wobec wielu kwestii, ponieważ rodzi się w nim potrzeba samodzielności. Sensem kryzysu jest wykształcenie poczucia autonomii i niezależności dziecka.

 

Od tego momentu może zależeć, czy dziecko będzie w przyszłości umiało wyrazić swoje zdanie i czy będzie dokonywało samodzielnych wyborów. Promogirl Bardzo istotne jest, aby rodzice potrafili odnaleźć się w nowej sytuacji. Ważne jest również, aby uwzględniali pragnienia swojego dziecka, ale jednocześnie, by zaczęło ono chcieć tego samego co dorosły - bez utraty poczucia własnej niezależności.

 

Podstawą uczynienia z kryzysu źródła szans rozwojowych jest uświadomienie sobie przez rodzica sensu tych przemian oraz ich roli w dalszym funkcjonowaniu. Częstym błędem popełnianym przez rodziców w tym okresie jest chęć dominacji i demonstrowania własnej woli, bez uwzględniania potrzeb czy wyborów dziecka. Taka postawa dorosłego może prowadzić do nasilenia zachowań buntowniczych.

 

Twoje dziecko samo pragnie w tym momencie wybierać swój strój do przedszkola, ulubioną zabawkę, drogę na plac zabaw, czy danie na obiad. Aby pomóc dziecku przejść przez ten kryzysowy moment, pozwól mu podejmować decyzje wszędzie tam, gdzie jest to możliwe.

 

Kryzys szóstego ? siódmego roku życia dziecka

 

Oznaką doświadczania kryzysu jest widoczna zmiana zachowania dziecka, które zaczyna zachowywać się nieadekwatnie do swojego wieku. Przejawem tego może być błaznowanie, pewna przesada w reagowaniu, kapryszenie. Rozwiązanie kryzysu łączy się z powstaniem nowej struktury funkcjonowania, która będzie adekwatna do wieku szkolnego. Mówi się, że kryzysy w szóstym-siódmym roku życia jest przejściem dziecka z okresu przedszkolnego do szkolnego. Dziecko doświadcza więc trudnej przemiany, podczas której musi rozstać się z nabytymi formami zachowania.

 

Poradzenie sobie z kryzysem skutkuje licznymi osiągnięciami rozwojowymi. Podstawowym efektem rozwiązania jest początek różnicowania wewnętrznego i zewnętrznego świata dziecka. Zaczyna ono rozumieć, że własne myśli i oceny, nie muszą być spójne z myślami innych ludzi. Na tym etapie dochodzi również do utraty dziecięcej spontaniczności, która wiąże się z pojawieniem się tak zwanego momentu intelektualnego. Oznacza to, że dziecko w wieku szkolnym zaczyna obejmować refleksją swoje przeżycia, analizuje je i dopiero w wyniku analizy podejmuje określone działanie. Zamiast impulsywnych i spontanicznych zachowań potrafi najpierw pomyśleć, zanim rozpocznie działanie. To osiągnięcie pozwoli uczniowi poczekać do szkolnej przerwy, by porozmawiać z kolegą z innej ławki, czy skoncentrować się na klasówce. Sprawi również, że dostosuje się do innych szkolnych wymagań i reguł. W wyniku rozwiązania kryzysu dzieci dodatkowo zaczynają być bardziej świadome swoich stanów emocjonalnych oraz ich wpływu na zachowanie. Najważniejszym efektem rozwojowym tego okresu jest jednak zdolność do samooceny.

 

Kryzys wieku dojrzewania

 

Celem tego kryzysu rozwojowego jest określenie siebie jako istoty społecznej. Dokonują się wówczas zmiany wyznawanych wartości. Pozawalają one widzieć własną osobę jako indywidualną jednostkę, a swoje życie jako wyjątkowe i niepowtarzalne. To również moment, w którym pojawia się niezgodność pomiędzy oczekiwaniami wobec samego siebie, a wymaganiami innych oraz posiadanymi kompetencjami. Taka sytuacja prowadzi do wytworzenia się napięcia w sferze cielesnej, psychicznej i społecznej. W wyniku tego osoba poszukuje sposobu redukcji napięcia przy jednoczesnym dążeniu do zachowania poczucia własnego ja. W rezultacie następuje przeorganizowanie osobowości ? zdobycie nowych kompetencji, poznanie nowych sposobów działania i radzenia sobie.

Wszystkie wymienione kryzysy są nieodłącznym elementem w rozwoju człowieka. Świadomość ich istnienia oraz mechanizmów nimi kierujących pozwala w dużej mierze przejść przez ten etap pomyślnie.

Marika Wrońska
Psycholog

 

Piśmiennictwo:
Doliński D. i Strelau J. (2008). Psychologia. Podręcznik akademicki. GWP: Gdańsk.